Ορεινή ποδηλασία: Άθληση & Περιπέτεια

Η ονομασία "ποδήλατο βουνού” (mountain bike-MTB) εμφανίστηκε για πρώτη φορά  το 1966 με τα πρώτα ποδήλατα να είναι βαριά και άκομψα χωρίς τεχνικές δυνατότητες. Το άθλημα της ορεινής ποδηλασίας άρχισε να γίνεται δημοφιλές κατά τη δεκαετία του ‘70 στην κομητεία Marin της Καλιφόρνια, όπου η μετατροπή των συμβατικών ποδηλάτων σε «ποδήλατα βουνού» έγινε ένα είδος μόδας. Στην ταινία ντοκιμαντέρ Klunkerz: A Film About Mountain Bikeς (2007) αποτυπώνεται χαρακτηριστικά η περίοδος αυτή που σήμανε την αρχή της ορεινής ποδηλασίας.
 Από τον ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟ
 Παρά τις τάσεις που υπήρχαν, μέχρι στα  τέλη της δεκαετίας του ’70, η ορεινή ποδηλασία ήταν ένα σπορ ελάχιστα γνωστό στο ευρύ κοινό. Η μεγάλη ανάπτυξη του αθλήματος έγινε στις αρχές του ’80,  όταν οι εταιρείες που κατασκεύαζαν ποδήλατα δρόμου (road bikes) μπήκαν στο παιγνίδι της παραγωγής με τη χρήση της υψηλής τεχνολογίας και των ελαφρών υλικών, όπως το αλουμίνιο M4.
Η πρώτη μαζική παραγωγή ποδηλάτων βουνού έγινε το 1981 από τη Specialized  Stumpjumper. Περίπου δέκα χρόνια αργότερα, στη δεκαετία του ’90, η Διεθνής Ένωση Ποδηλάτου (UCI) αναγνωρίζει το σπορ που έμελλε να γίνει το αγαπημένο χόμπι εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.
 Ολυμπιακό άθλημα
 Το 1996 ήταν μια σημαντική χρονιά για την ορεινή ποδηλασία αφού συμπεριελήφθη στο αγωνιστικό πρόγραμμα των Ολυμπιακών αγώνων της Ατλάντα. Για την ιστορία αναφέρουμε ότι ο πρώτος Ολυμπιονίκης ήταν ο Ολλανδός Μπαρτ Γιαν Μπρέντγενς.
Στους Ολυμπιακούς αγώνες της Αθήνας το αγώνισμα  της ορεινής ποδηλασίας πραγματοποιήθηκε στην Πάρνηθα με τη συμμετοχή του Έλληνα πρωταθλητή Μανώλη Κωτούλα που κατέλαβε την 45^η θέση στη γενική  κατάταξη. 
Πόσο κοστίζει;
 Η αγορά του ποδηλάτου δεν εξαιρείται από το χρυσό κανόνα της αγοράς που λέει: “ότι πληρώνεις παίρνεις”. Ωστόσο τα τελευταία χρόνια τα επώνυμα μηχανικά μέρη και οι αλουμινένιοι σκελετοί χρησιμοποιούνται ευρύτατα χωρίς να αφορούν μόνο τα ακριβά μοντέλα. Οι τιμές των ποδηλάτων βουνού ξεκινούν από τα 250€ και ξεπερνούν τα 4.500€ για μοντέλα που απευθύνονται σε λίγους. Δεν είναι ανάγκη να ξοδέψετε πολλά χρήματα για αγορά ποδηλάτου, ιδιαίτερα αν είστε αρχάριοι κι αν η τσέπη σας αντέχει λίγο παραπάνω με 500-700€ θα βρείτε στην αγορά εξαιρετικής ποιότητας καθαρόαιμα “εργαλεία”.
 Χρειάζεται ειδική εκπαίδευση;
 Εξαρτάται από τη χρήση. Βασική προϋπόθεση είναι να ξέρει κάποιος ποδήλατο  όμως στην περίπτωση της ορεινής ποδηλασίας χρειάζεται επιπλέον εκπαίδευση, γιατί οι εδαφικές συνθήκες είναι απαιτητικές. Η εκπαίδευση γίνεται στη χρήση των ταχυτήτων και στο πέρασμα απότομων σημείων (κατηφόρες, πετρώδη εδάφη, νερά, πεσμένοι κορμοί κ.α.). Οι τεχνικές στην ορεινή ποδηλασία διδάσκονται αλλά και εξελίσσονται με τη συνεχή τριβή και εμπειρία.
 Mε παρέα;
Υπάρχουν ομάδες ερασιτεχνών που διοργανώνουν εκδρομές στην Ελλάδα ή και στο εξωτερικό που αποτελούν μια πολύ καλή λύση αφού συνδυάζουν την παρέα με την άθληση (ρίξτε μια ματιά στο fit4ride στο facebook). Ασφαλώς όσοι έχουν αθλητικές φιλοδοξίες υπάρχουν πολλά ποδηλατικά σωματεία μέλη της Ελληνικής Ομοσπονδίας Ποδηλασίας (ΕΟΠ), όπου μπορούν να απευθυνθούν.
 Πού και πότε γίνεται;
 Μπορείτε να κάνετε mountain bike σχεδόν παντού στη φύση. Σε όλη την Ελλάδα μπορεί κανείς να βρει κανείς ενδιαφέρουσες διαδρομές ορεινής ποδηλασίας (πάρτε μια ιδέα από τις δύο που υπάρχουν στο timbertrail.gr με τη σημείωση ότι δεν είναι οι καταλληλότερες για αρχαρίους: http://www.timbertrail.gr/diadromes/mtb.html http://www.timbertrail.gr/diadromes/mtb/38-tsivlou-xionodromiko.html).
Στην περιοχή της Αθήνας ο Υμηττός πάνω από τον Καρέα και το μοναστήρι της Καισαριανής, το Άλσος Συγγρού στο Μαρούσι, τα πρώην βασιλικά κτήματα του Τατοΐου και βέβαια η Πάρνηθα προσφέρουν ποικιλία διαδρομών για αρχάριους ή πεπειραμένους ποδηλάτες. Το mountain bike γίνεται  όλο το χρόνο κυρίως όμως το φθινόπωρο και η άνοιξη είναι ιδανικές εποχές.  
 Τα μέρη που αποτελούν το mtb 
 Πλαίσιο (σκελετός)
 Ο σκελετός ενός mtb κατασκευάζεται από πολλών ειδών υλικά. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μεγάλη ζήτηση για ελαφρύτερα υλικά όπως το αλουμίνιο, σε σχέση με το κράμα ατσαλιού που χρησιμοποιούσαν παλαιότερα. Το κάθε υλικό ασφαλώς έχει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Για παράδειγμα το ατσάλι έχει μεγάλη αντοχή στις καταπονήσεις, επισκευάζεται εύκολα και είναι το πιο φτηνό. Από την άλλη μεριά όμως είναι βαρύ υλικό, ενώ το αλουμίνιο είναι σαφώς ελαφρύτερο και έχει μεγαλύτερη ακαμψία. Μερικά ακόμα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή σκελετών mtb είναι τα ανθρακονήματα και τα κράματα τιτανίου. Τα υλικά αυτά έχουν πολλά πλεονεκτήματα και χρησιμοποιούνται κυρίως σε ακριβά και επαγγελματικά μοντέλα.
 Λάστιχα - Τροχοί (στεφάνες) - Σασμάν
 Τα ελαστικά του mtb έχουν πλάτος από 48-53 χιλιοστά και είναι ειδικά φτιαγμένα ώστε να έχουν αντοχή στα δύσκολα εδάφη. Κυκλοφορούν σε πολλούς τύπους και σε πολλούς συνδυασμούς, ανάλογα με το έδαφος στο οποίο επιθυμεί κανείς να κινηθεί.Σε ένα καλό mtb η στεφάνη των τροχών είναι φτιαγμένη από αλουμίνιο για μείωση του βάρους.Τα mtb διαθέτουν τριπλό δίσκο μπροστά και οι ταχύτητες συνήθως κυμαίνονται από 21 έως 27. Στις μεγάλες κλίσεις τα mtb έχουν πολύ ελαφρύ πετάλι, ενώ αντίστοιχα στις κατηφόρες είναι σβέλτα πιάνοντας ικανοποιητική ταχύτητα.Το βάρος τους κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 9-11 κιλών. Όσο πιο ελαφρύ είναι το ποδήλατο τόσο το καλύτερο…
 Φρένα - Αναρτήσεις
 Πλέον τα περισσότερα ποδήλατα mtb διαθέτουν δισκόφρενα, αυξάνοντας κατά πολύ την απόδοσή τους, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, ιδιαίτερα σε λασπότοπους. Ανάλογα με την ανάρτησή τους τα χωρίζουμε σε δύο βασικές κατηγορίες:

•  Ποδήλατα με ανάρτηση μπροστά (Hardtail)
• Ποδήλατα πλήρους ανάρτησης (Dual ή Full suspension)

 Τι πρέπει να έχετε μαζί σας
 Κράνος
 Είναι άκρως απαραίτητο στοιχείο του εξοπλισμού και όχι αξεσουάρ. Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι ποδηλατικού κράνους. Το σκληρό και το μαλακό. Τα σκληρά κράνη έχουν πλαστικό περίβλημα, ενώ τα μαλακά αποτελούνται από ειδικό αφρώδες υλικό. Όποιον τύπο και αν διαλέξετε, φροντίστε να εφαρμόζει καλά στο κεφάλι σας και να πληροί τις κατάλληλες προδιαγραφές (συνήθως υπάρχει κάποια ετικέτα στο εσωτερικό του, που αναφέρει αυτά τα στοιχεία). Αν τυχόν συμβεί κάποιο ατύχημα και το κράνος χτυπηθεί, καλό είναι να το αντικαταστήσετε, γιατί μπορεί να έχει αλλοιωθεί το ειδικό προστατευτικό υλικό.
 Παγούρι
 Το νερό είναι απαραίτητο, και μάλιστα σε αρκετή ποσότητα. Πάντα θα πρέπει να κοιτάτε από πριν στις διαδρομές που σχεδιάζετε αν θα βρείτε πόσιμο νερό. Στο σκελετό του ποδηλάτου υπάρχουν βιδωμένα συρμάτινα πλαίσια-θήκες, όπου τοποθετείται το μπουκάλι νερού, το οποίο είναι πλαστικό και χωράει 1-1.5 lt. Για πολύωρες διαδρομές, η ποσότητα αυτή δεν αρκεί και πρέπει να φροντίσετε ανάλογα. Μια λύση είναι τα ειδικά υδροδοχεία πλάτης που κυκλοφορούν σε μεγάλη ποικιλία στο εμπόριο.  
 Ποδηλατικά ρούχα
Ένα βασικό χαρακτηριστικό των ποδηλατικών ρούχων είναι η καλή διαπνοή. Συνήθως είναι εφαρμοστά με στόχο να κρατούν ζεστό το σώμα και τους μύες, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπουν την αναπνοή τού σώματος και τη γρήγορη εξάτμιση του ιδρώτα. Επιπλέον έχουν μαξιλαράκια για να προστατεύουν τα ευαίσθητα σημεία.               Σε ειδικά αγωνίσματα όπως για παράδειγμα το downhill η ενδυμασία είναι ενισχυμένη στα σημεία επαφής (γόνατα, αγκώνες, ώμους) ώστε να προστατεύει το σώμα από τραυματισμούς σε περίπτωση πτώσης.
 Κατάλληλα παπούτσια
Πολλοί αρχάριοι ξεκινούν την ορεινή ποδηλασία φορώντας αθλητικά παπούτσια, όμως η πείρα αποδεικνύει ότι η χρήση ειδικών παπουτσιών για ποδήλατο κάθε άλλο παρά περιττή είναι. Σκεφτείτε μόνο ότι η δύναμη που καταβάλλει ο ποδηλάτης μεταβιβάζεται στα πετάλια από τα πέλματα των ποδιών του και ένα ζευγάρι κατάλληλα παπούτσια μπορεί να προσφέρει άνεση, μεγαλύτερη απόδοση και αποφυγή μικροτραυματισμών.
Γενικά οι σόλες των ποδηλατικών παπουτσιών πρέπει να είναι σκληρές και δύσκαμπτες, αλλά ταυτόχρονα, λόγω της ιδιαιτερότητας του αθλήματος να παρέχουν κάποια ευκαμψία, γιατί πολλές φορές ο ποδηλάτης θα χρειαστεί να κατεβεί από το ποδήλατο και να περπατήσει. Ακόμα τα ειδικά ποδηλατικά παπούτσια είναι απαραίτητα και στην περίπτωση που χρησιμοποιούμε πεντάλ τύπου spd οπότε αυτά κουμπώνουν στο ειδικό σχαράκι κάτω από τη σόλα.
 Προστατευτικά γυαλιά
Τα γυαλιά στην ορεινή ποδηλασία δεν προστατεύουν μόνο από τον ήλιο αλλά και από πετραδάκια, κλαδιά κ.ά Στο εμπόριο υπάρχει πληθώρα γυαλιών για κάθε τσέπη, γούστο και στυλ.
 Γάντια
 Κάνουν πιο αναπαυτικό το οδήγημα και επιπλέον προστατεύουν τα χέρια σας από τα γδαρσίματα σε τυχόν πέσιμο.
 Κιτ επισκευών
 Το κιτ επισκευών περιλαμβάνει εφεδρική σαμπρέλα, ειδική κόλα, μπαλώματα, ένα κομμάτι γυαλόχαρτο, εργαλεία-κλειδιά, τμήμα αλυσίδας (κρίκους), μοχλούς για να αλλάξετε την τρύπια σαμπρέλα και τρόμπα. Ένα σκασμένο λάστιχο, είναι συχνό φαινόμενο στην ορεινή ποδηλασία και  κάθε ποδηλάτης πρέπει να ξέρει πώς θα αλλάξει μια σκασμένη σαμπρέλα.Εννοείται ότι πρέπει να έχετε μαζί σας τα απαραίτητα: Δύο μικρούς μοχλούς για να βγάλετε το λάστιχο, εφεδρική σαμπρέλα, σκόνη baby powder, ειδική κόλα και μπαλώματα, λίγο γυαλόχαρτο και τρόμπα. Στα ειδικά καταστήματα για ποδήλατα θα βρείτε όλα όσα χρειάζεστε για να οργανώσετε το κιτ επισκευών σας.  
 Τρόφιμα
Τα ενεργειακά τζελ, τα αποξηραμένα φρούτα, τα κεϊκάκια, είναι μερικά από τα αγαπημένα τρόφιμα των ποδηλατών. Ότι κι αν προτιμάτε, ο κανόνας είναι ότι τα τρόφιμα είναι απαραίτητα στην ορεινή ποδηλασία ιδιαίτερα σε πολύωρες διαδρομές.
 Η μεταφορά του mtb σας
 Βάσεις μεταφοράς
Υπάρχουν διαφόρων ειδών βάσεις που μεταφέρουν 1-2 ή περισσότερα ποδήλατα.  Οι πιο συνηθισμένες είναι εκείνες που προσαρμόζονται στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου συνήθως με ιμάντες. Άλλοι τύποι είναι οι σχάρες οροφής και οι βάσεις που προσαρμόζονται στον κοτσαδόρο που είναι και οι πιο πρακτικές καθώς αφαιρούνται πολύ εύκολα. Όποιο τύπο βάσης κι αν επιλέξετε θα πρέπει πάντα να τηρείτε τους κανόνες οδιικής ασφάλειας τοποθετώντας σωστά τα ποδήλατα και δένοντάς τα με τους ειδικούς ιμάντες.
 Tips S.O.S.

• Για μεγαλύτερη ασφάλεια προτιμήστε να κάνετε mtb με παρέα.
• Πάντα να φοράτε το κράνος σας.
• Μην ξεχνάτε να πάρετε μαζί νερό και ενεργειακά τρόφιμα.
• Πάντα να έχετε μαζί σας ένα αδιάβροχο/αντιανεμικό. Αν έχετε χώρο στο σακίδιο πάρτε μαζί μια δεύτερη μπλούζα κι ένα ζευγάρι κάλτσες.
• Μην υπερεκτιμάτε τις γνώσεις και ικανότητές σας. Αν κάπου τα βρείτε δύσκολα, κατεβείτε και συνεχίστε με τα πόδια.

 Δείτε ακόμα στο timbertrail.gr 

•  Αγώνας ορεινής ποδηλασίας Leadville Trail (Video).

 H ορεινή ποδηλασία στο διαδίκτυο

•  http://www.mbike.gr / Site ελληνικού περιοδικού για το ποδήλατο
• http://www.bicycling.com / Site του μεγαλύτερου περιοδικού ποδηλασίας στον κόσμο
• http://www.mbaction.com  / Δημοφιλές αμερικάνικο περιοδικό ποδηλασίας
• http://www.planetbike.gr / Ελληνικό site με ποδηλατικά θέματα
• http://www.hellenic-cycling.gr / Το site της ελληνικής ομοσπονδίας ποδηλασίας
• http://www.imba.com / Διεθνής ένωση ποδηλασίας βουνού
• http://www.uci.ch / Παγκόσμια ομοσπονδία ποδηλασίας
• http://www.downhill.gr / Ελληνικό site για το downhill
• http://www.pinkbike.com / Nέα για το extreme mountain bike
• http://www.cyclingnews.gr / Ελληνικό ποδηλατικό portal